Dodatni faktori Ekološkog aspekta

Pored istaknuta dva provjerena i utemeljena naučna pravca ekoloških istraživanja ubrzano se umnožavaju i granaju, po nekima, specijalizovane ekologije, mada ne postoji njihovo općeprih prvatljivo objašnjenje. Za tipičnu ilustraciju ove činjenice može poslužiti objašnjenje termina ekologija u američkoj enciklopediji. Pod ovim nazivom razlikuju se najmanje četiri osnovna pravca: »opća ekologija«, »aplikativna ekologija«, »ekologija čovjeka« i »fiziološka ekologija«. Unutar ovih postoji mnoštvo drugih ekologija. Da bi ubjedljivije pokazali babilonsku zbrku ekoloških pojmova i termina u toj enciklopediji, razmotrimo sadržaje spomenutih pojmova na primjerima opće ekologije i ekologije čovjeka (objašnjenje prve je dao E. Odum, a druge L. Dajs).
Opća ekologija podrazumijeva proučavanje odnosa živih organizama sa njihovom sredinom pa je to u suštini envajromentalna biologija (sinekološka biologija). Objekt tog proučavanja su grupe živih organizama u uzajamnim vezama sa procesima prirodne sredine. Opća ekologija po istom autoru, predstavlja izučavanje strukture i funkcije žive prirode (čovječanstvo se razmatra kao glavni dio prirode) i čini jedan od glavnih dijelova biologije. Biologija je, po E. P. Odurnu (72), jedinstvena nauka, a ukoliko se unutar nje mogu izdvojiti njeni odjeljci, onda opća ekologija je ne samo glavni dio biologije već integralni dio svih njenih dijelova.
Ekologija čovjeka se, po L. Dajsu, definiše ne samo kao nauka koja obuhvata biologiju već i mnoge druge prirodne i društve¬ne nauke kao što su: fiziologija, psihologija, klimatologija i higijena koje pripadaju ekologiji individue te: antropologija, botanika, demografija, ekonomika i zoologija koje zajedno čine ekologiju ljudskog društva. Kao dodatne discipline i aktivnosti u ekologiju čovjeka uključuju se: parazitologija, zdravstvena zaštita, poljoprivreda, stočarstvo, teritorijalna uprava i druge discipline pa čak i vještine, koje imaju vezu sa čovjekom ili društvom.
Pored toga, u spomenutoj enciklopediji razvija se koncepcija prema kojoj svaka ljudska jedinka i svaka ljudska zajednica se posmatra kao ekološka jedinica, koja pri tome mora posjedovati efikasnu zaštitu očuvanja stabilnosti pri stihijskim promjenama. Prema tome, ekologija čovjeka objedinjava istraživačke grane koje se bave proučavanjem odnosa između čovjeka i njegove biotičke, abiotičke i socijalne sredine. Ovakva univerzalna tumačenja pojma ekologije, koja u cijelosti razmatra odnos čovjeka prema prirodnoj sredini, susreću se i u radovima nekih američkih savremenih ekologa. Tako, naprimjer, američki ekolog-biolog B. Commoner (26) polazeći od koncepcije univerzalne ekologije tvrdi da biološka ekologija treba čovječanstvu da diktira sve socijalne i tehnološke aktivnosti.
Kritikujući način na koji pojedini ekolozi nastoje da društvene odnose objasne ekološkom teorijom H. Enzensberger kaže:
Ekološki elementi postaju klimavi kada čovjek u analizu uvrsti i svoju vrstu. Onda je bjekstvo u globalnu projekciju najjednostavniji izlaz. Jer kada je u pitanju čovjek, posredovanje između cjeline i dijela, globalnog sistema i podsistema se ne može objasniti sredstvima biologije. Ovo posredovanje je društvenog karaktera i njegovo objašnjenje zahtijeva razrađenu teoriju društva i bar neke osnovne pretpostavke u historijskom procesu.
U ruskoj nauci pod pojmom ekologija podrazumijeva se odnos bilo kojeg proučavanog objekta prema njegovoj okolini i ukupnoj prirodnoj sredini. Ovakvo poimanje ekologije upućuje na čisto biološko tumačenje u čijoj sferi proučavanja se nalazi i čovjek.
Na kraju postavlja se nedvojbeno pitanje može li se ekologija prihvatiti za posebnu nauku koja čini sponu među prirodnim i društvenim naukama i kao izraz novih savremenih tendencija ukupnog odnosa u geografskoj sredini. Takvo rješenje bilo bi suviše uprošćeno sa metodološkog gledišta, pošto ono ne rasvjetljava sadržaj ovog pojma, niti određuje granice ekološkog istraživanja, te znatno mijenja objekte i metode različitih nauka.
Konkretne posljedice takvog shvatanja ekologije je ekologizacija savremenih nauka koja podrazumijeva interpolaciju ekoloških  znanja, ne samo u bliskim komponentnim, već i u osnovnim  i društvenim i primijenjenim naukama. Nije slučajno što su ovakvom  naučnom trendu podložne neke tradicionalističke fundacije ni mentalne nauke, pa i geografija.
Posebna nauka nazvana »humana ekologija«, odnosno »ekologija društva« ima tendenciju objedinjavanja svih problema vezanih za životnu sredinu i iznalaženja najoptimalnijih rješenja ovog problema. Osnovna zamisao pobornika ovog pristupa je svođenje u ekološke nauke sve što je na relaciji društvo-životna sredina. Postoji jasan trend odvajanja humane ekologije od biologije i ona prestaje biti ekologija, a sve više postaje politička nauka.