S gledišta ekološke strane o zemlji

Sveobuhvatna analiza ekološkog pojmovnog određenja i njenog razvoja u posljednjem stoljeću dobila je smisao ne samo za historiju nauke koliko za znanstvenu razradu njenih filozofsko metodoloških problema. Ona imaju, pored ostalog, aplikativni značaj jer se tiče problema geografske i životne sredine koja privlače pažnju znanstvene svjetske javnosti.
Studioznim analizama enciklopedija vodećih zemalja Zapada i Istoka, brojnih naučnih i stručnih rasprava i naučnih saopćenja, kao i analiza sistemskih pristupa u oblasti životne sredine, da se zapaziti da je ekologija kao pojam i nauka evoluirala kroz nekoliko faza.
Faza darvinizma je dala evoluciono shvatanje žive prirode. U drugoj polovini prošlog stoljeća definisan je prvobitni značaj pojma ekologije kao nauke o uzajamnom djelovanju biota sa sredinom obitavanja. Ovakvo shvatanje je gnoseološki izvedeno od grčke riječi »oikos« - kuća, dom i »logos« - nauka i ona predstavlja odnos organizama prema okolini. Ovakvo shvatanje pojma ekologija u čisto biološkom poimanju se održalo i do danas i ona kao takva ulazi u sistem bioloških nauka.
Epoha marksizma je ekologiji dala naučno shvatanje zakona razvoja društva, te je čovjeka izdvojila iz svijeta životinja u socijalno-biološki fenomen, a njegovu populaciju u socijalno formiranje. Dodajući ekologiji objašnjenja glavnih osobina života čovje¬ka kao društvene jedinke u njegovom prirodnom okruženju, marksizam je ovu nauku izveo iz sistema tipično bioloških disciplina u sferu socijalno g bioloških nauka. Faza naučno-tehničke revolucije i njen odraz na prirodnu sredinu uslovila je suštinsko proširenje pojma ekologije. Tako su u naučnu upotrebu uvedeni termini »ekologija čovjeka«, »ekologija društva«, »humana ekologija« i sl.
Ova i ovakva pojmovna određenja nisu u potpunosti jasna, posebno ona koja u sebe participiraju prirodno - naučni i socijalno - ekološki pristup. Ovakvo shvatanje je dovelo do procesa ekologizacije prirodnih i društvenih nauka. Ekologizacijom ovih nauka, po nekima, se definišu metodološki pravci uzajamnih veza među tradicionalnim naukama.
Danas se u savremenoj ekologiji razlikuju dva pravca  dvije ekologije i to: autoekologija i sinekologija.
Auto ekologija (idioekologija) proučava uzajamne odnose pojedinih biljnih i životinjskih vrsta, njihove populacije i uzajamne odnose među brojnim vrstama i odnose unutar iste vrste.
Sinekologija (biogeocenologija ili geobiocenelogija) proučava uzajamne odnose biljaka i životinja i njihove populacije sa prirodnom sredinom.
Potrebno je naglasiti da su glavni pravci razvoja biološke ekologije, čiji su temelji udareni poodavno, dali veliki doprinos u razvoju općenaučnih predstava i poimanja života uopće. Opće je poznato da su autoekološka promatranja Charlesa Darwina objedinjena sa proučavanjem morfologije životinja, odigrala odlučujuću ulogu u stvaranju opće teorije evolucije živih organizama, što je uostalom i sadržano u poznatom djelu Postanak vrste.
Sudeći na osnovu ekoloških radova malo je poznato, da su prvi počeci sinekoloških istraživanja vezani za A. F. Humbolta, koji je bogati naučni opus, pored ostalog, posvetio otkrivanju veze između klimatskih uvjeta i tipova biljnog svijeta. Sinekološkoj problematici, pored ostalih geografa, značajan doprinos dao je V. V. Dokučajev koji je otkrio zakonomjernu smjenu prirodnih zona svijeta. Pored toga, gotovo sav svoj naučni opus spomenuti geografi posvetili su prirodnogeografskim (sinekološkim) istraživanjima mada im u savremenoj ekološkoj nauci ne pripadaju adekvatni tretmani. Razlog ovome može biti velika geograflzacija, njihovih ekoloških otkrića i isticanja problema aktivnog odnosa čovjeka u preobražaju prirodne sredine.